بدرالدین مسعود

اتابک بدرالدین مسعود   حکومت ۶۵۶ تا۶۵۸ ه.ق

در واقع بدرالدین مسعود را نمی توان حاکم لر کوچک در فاصله زمانی میان مرگ اتابک حسام الدین خلیل در سال ۶۴۰ ه.ق  تا فتح بغداد در سال ۶۵۶ ه.ق دانست . لیکن بعضی از مورخان تاریخ حکومت وی را بین سالهای ۶۴۰ تا ۶۵۸ ه.ق دانسته اند .

سکه عصر اتابکان کوچک

در مورد وضعیت سیاسی لر کوچک در دوره ای که کسی از اتابکان بر آنجا حکم نمی راند ، می توان گفت که بدرالدین مسعود بعنوان یکی از مدعیان حکومت لر کوچک که هوادار سیاست مغولان در ایران بود ، ناتوان از قبضۀ قدرت سیاسی ، روانۀ دربار مغولان شد . به احتمال بسیار در لرستان یکی از اعقاب خورشیدیان ، حکومتی کم رمق و ضعیف با تمایل به دربار خلیفۀ عباسی داشته است .

بدرالدین مسعود که احتمالاً بعنوان یکی از مدعیان حکومت ، « حمدالله مستوفی: ۵۵۷» نتوانست پس از مرگ برادر قدرت خود را حفظ کند و ترجیح داد در همان سال « منتخب التواریخ : ۵۹» به دربار منگوقاآن ( ۶۴۹ الی ۶۵۸ه.ق) به مغولستان برود . در واقع اتخاذ این تصمیم نشانۀ آن بود که در دورۀ حسام الدین خلیل میان مغولان و حکومت اتابکان روابط خوبی برقرار بوده است ، که به اتکاء آن سابقه ، بدرالدین مسعود ، که به احتمال در نزد مغولان شناخته شده بود ، برای اقامۀ دعوای سیاسی خود به دربار خان بزرگ رفت .  وی در آنجا مطرح کرد بدلیل طرفداری از سیاست مغولان ، خلیفۀ عباسی دشمن او را تقویت کرده است . « حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده : ۵۵۷- بدلیسی : ۴۰»

بدرالدین مسعود در جریان فتح بغداد در رکاب هلاکوخان (وفات ۶۶۳) بود « تتوی : ۳۹۳۸»

محدوده قلمرو اتابکان لرکوچک

هنگام محاصرۀ بغداد از هلاکوخان درخواست نمود پس از پیروزی (سلیمانشاه) را به وی بسپارد . هلاکو اظهار نظر و تصمیم گیری در اینمورد را به بعد از پیروزی و غلبه بر شهر بغداد موکول کرد . اما چون بغداد در سال ۶۵۶ ه.ق سقوط کرد ، و سلیمانشاه کشته شد ، بدرالدین مسعود خانوادۀ وی را درخواست کرد و هلاکو پذیرفت . « حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده : ۵۵۷»

بدرالدین اعضای خانوادۀ سلیمانشاه را به لر کوچک برد و با احترام و رعایت بسیار از آنها نگهداری کرد . بعدها پس از اینکه اوضاع آرام شد و بغداد دوباره وضع عادی خود را از سر گرفت ، به آنها اختیار داد که اگر تمایل دارند به بغداد باز گردند و یا اینکه می توانند با خویشان وی ازدواج کرده و در لر کوچک بمانند . روایت است که گروهی از اعضای خانوادۀ سلیمانشاه خاک لرستان را ترک کردند و گروهی دیگر در آنجا اقامت گزیدند و به ازدواج پسران و خویشان اتابک در آمدند و نسلشان زیاد شد . « حمدالله مستوفی ، تاریخ برگزیده : ۵۵۷- بدلیسی : ۴۸»

بدرالدین مسعود با حکم هلاکوخان مغول به حکومت لر منصوب شد . « منتخب التواریخ معینی : ۵۹ ،۶۰» درمورد اقامت و عملکرد وی در مدت حکمرانی اش اطلاع در خوری در دست نیست .

بدرالدین مسعود درسال ۶۵۸ ه.ق در گذشت . « حمدالله مستوفی ، تاریخ برگزیده : ۵۵۷ – منتخب التواریخ معینی :۶۰- بدلیسی :۴۱» مورخان اقامت او را در دربار مغول نیز به مدت حکومتش افزوده اند و در غیر اینصورت بطور رسمی مدت حکومت او از سال ۶۵۶ تا۶۵۸ ه.ق بوده است .

منابع :

منتخب التواریخ معینی ، منسوب به معین الدین نطنزی ، به اهتمام ژان اوبن ، تهران ۱۳۶۳ شمسی

حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده ، به اهتمام دکتر عبدالحسین نوایی ، تهران ، ۱۳۶۳ شمسی

تتوی ، قاضی احمد و آصف خان قزوینی ، ، تاریخ الفی ، به اهتمام غلامرضا طباطبایی ، مجد ، تهران ، ۱۳۸۲ شمسی

خلاصه شدۀ مبحث اتابکان لر ، تاریخ جامع ایران ، جلدنهم ، شهرام یوسفی فر

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده