ارود دوم یا ارُد دوم اشکانی

ارود دوم «اشک سیزدهم »

ارود دوم از همان ابتدا برسر جانشینی با برادرش مهرداد سوم درگیر شد گروهی از صاحبان قدرت و نجبا و اشراف از ارود دوم حمایت کردند و سورنا این سردار مشهور ایرانی مهردادسوم را دستگیر و به ارود دوم تحویل داده وبه دستور مجلس نمایندگان وی اعدام گردید .

روی-سکه-چهار-درهمی-مربوط-به-اُرُد-دوم-سکه-های-ایران-موزه-کاظمینی-،امین-امینی

پشت-سکه-چهاردرهمی-مربوط-به-اُرُد-دوم-اشکانی-سکه-های-ایران-موزه-کاظمینی-،-امین-امینی

جنگ اول ایران با روم در زمان ارود دوم روی داد و با غلبه ایران به پایان رسید . کراسوس که از رؤسای سه گانه رومیان بود ، تسخیر ایران وهند را در سر می پروراند لذا با پادشاه ارمنستان پیمان اتحاد بسته و قرار براین شد که ارمنستان درجنگ روم با اشکانی تعداد شانزده هزار سوار و سی هزار پیاده به کراسوس بدهد .

ارود یکی از سرداران رشید خود بنام «رستم سورن پهلو» معروف به سورنا را مأمور جنگ با رومیان کرد.

روی-سکه-یک-درهمی-مربوط-به-اُرُد-دوم-اشکانی-سکهای-ایران-موزه-کاظمینی-،-امین-امینی

پشت-سکه-یک-درهمی-مربوط-به-اُرُد-دوم-سکه-های-ایران-موزه-کاظمینی-،-امین-امینی

کراسوس وارد جلگه های بین النهرین گردید و تا نزدیکی حران پیش آمد . سردار دلیر ایرانی سورنا که مردی متفکر بود جهت اغفال رومی ها قسمتی از سواره نظام ایران را به تعداد کم از جهت اسلحه بسیار ناتوان جلو جبهه نگاه داشت  و بقیه سپاه را درکمینگاه مخفی کرد کراسوس که سپاه اندک ایران را دید ، به گمان اینکه پیروزی برای او بسیار آسان است ،حمله را آغاز کرد لیکن همین که به محل مورد نظر رسیدند ،سپاه ایران از خفا بیرون آمد و برآنها یورش برد و همه را تار ومار کرد . در این احوال فابیوس پسر کراسوس که جنگاوری ورزیده بود ،با هزار و چهارصد نفر جنگجوی متخصص وارد مهلکه شده و به سپاه ایران تاخت اما رزم آوران پارتی بدون هیچ ترس و وحشتی بر او تاخته و بعد از اندک زمانی سر او را برنیزه کردند . کراسوس با خدعه و نیرنگ با ایرانیان تقاضای مصالحه کرد و با تعدادی از سپاهیان خود با سورنا و جنگجویان نزدیک به او به رودخانه عازم شدند لیکن خدعه کراسوس و اطرافیانش خنثی شد و نبردسختی درگرفت وکراسوس کشته شد«پیرنیا حسن مشیرالدوله ،ایران باستان،دنیای کتاب۱۳۶۲-۲۲۸،خدادادیان،اردشیر، اشکانیان، منصور۱۳۸۰»

بانوی اشکانی کنار آتشدان در مراسم دعا – نگهداری در موزه شوش

ارود دوم همانند پادشاهان پیشین اشکانی همواره درصدد بازسازی اقتدار گذشته وشوکت ایران بود .و مجدداً سپاه ایران را در بهار ۴۰ق.م با سپاهی به فرماندهی پاکور پسرش و لابینوس به سوریه روانه کرد و پس از نبردی سوریه را متصرف شد  لیکن سال بعد رومی ها به نبرد گسترده ای با سپاه اشکانی دست زدند که در این جنگ لابینوس دستگیر و اعدام شد وسپاه ایران شکست خورد. «ولسکی ۱۳۸۳: ۱۵۳-۱۵۷» ،شیپمن ۱۳۸۶: ۸۷» در سال ۳۸ق.م پسر ارود «پاکور» وفات یافت و به پادشاه ضربه سختی وارد شد و دچار اختلال حواس گردید که پس از چهار ماه او نیز وفات یافت و پادشاهی به پسر دیگرش فرهاد چهارم رسید . « شیپمن ۱۳۸۶: ۱۵۷، ولسکی ۱۳۸۳: ۱۵۷»

محدوده قلمرو سلسله اشکانیان در اوج قدرت

عبدالحسین زرینکوب در کتاب روزگاران می نویسد :

سردار پر آوازۀ پارت که فاتح جنگ با رومیان بود سورن پهلو(سورنا) بود که پیش از آن هم در تحکیم سلطنت اُرُد با برادر او مهرداد جنگیده بود . این بار ، با نقشۀ غافلگیر کننده و با شیوۀ جنگ و گریز سپاه روم را منکوب ، منهزم و سردار قوم را مقتول کرد . اسیران روم را با خفت و خواری بسیار به سلوکیه آوردند . سر بریدۀ کراسوس را هم به نزد اُرُد فرستادند و آن را در جریان یک نمایش و جشن شاهانه که وی به خاطر دوستی با پادشاه ارمنستان و با حضور او برپا کرده بود ، در پای وی انداختند . جنگ برای روم به قیمت جان بیست هزار مقتول و آزادی ده هزار اسیر تمام شد ، همچنین به روم که با سرسختی همچنان طالب استیلا بر آسیا باقی ماند ، نشان داد که در سرحد بابل و پارت با حریف دلیری سر و کار دارد که آن را نباید با چشم حقیری بنگرد . حاصل جنگ ، که به قول محققان یکی از بدترین مصائب برای سپاه روم چنان شد که نواحی شمال فرات از تصرفش خارج شد و نیز ارمنستان از منطقۀ آن کشور بیرون آمد و اشکانیان خود را بعنوان یک حریف جنگجو در چشم اهل روم در خور تحسین و احترام نشان داد . اما “سورن پهلو” فاتح جنگ از پیروزی خویش بهره ای نبرد . اُرُد که به حیثیت و شهرت وی حسد می برد از بیم آنکه جاه طلبی وی را به طمع و جستجوی تخت و تاج بیندازد ، ناجوانمردانه به جای قدردانی به هلاک کردنش فرمان داد . از آن پس هرچند نواحی شمال فرات تا نصیبین به دست اشکانیان (پارتها) افتاد ، اما قتل سورن پهلو نقشۀ پیشرفت پارت را در خاک سوریه متوقف کرد . لشکری که اُرُد به وسیلۀ پسر جوان خود پاکور و تحت فرمان یک سردار خویش به نام اوساکس به آن سوی فرات فرستاد ، توفیقی نیافت و چون اوساکس کشته شد و پاکور بازیچۀ دسایس رومیها واقع گردید ، به امر اُرُد به پارت بازگشت .

تندیس سردار ایرانی به احتمال سورنا

چند سال بعد اُرُد سپاه دیگری را تحت فرمان پاکور به جنگ رومیان گسیل داشت ، که در نبرد انجام شده سپاه پارت توفیقی حاصل نکرد و پاکور که در بین سی پسر اُرُد محبوبترین فرزندانش بود ، در تقابل با رومیان کشته شد . و مرگ او به تأثر فوق العاده و حتی بیماری و جنون اُرُد پیر منجر گشت و چندی بعد در حالی که ارادۀ خود را از دست داده و فرتوت و نیمه دیوانه بود ، به دست پسر و ولیعهد خود فرهاد کشته شد .  بدین ترتیب شربتی را که در جوانی به پدر خویش چشانده بود ، در پیری از دست پسر خویش نوشید . «روزگاران ، زرینکوب ، ص۱۶۱»

تصویر احتمالی سورنا سردار ایرانی

درباره سورنا 

طول عمر او  ۸۲ الی ۵۳ پیش از میلاد  سن  ۲۹ سال  و مرگ به دستور ارد دوم

عهد اشکانی و پادشاهی اُرُد دوم

سردار سپهبد رستم سورن پهلو به سورنا شهرت دارد

او از خاندان سورن و یکی از هفت خاندان بنام ایرانی عهد اشکانیان و ساسانیان بوده است

پلوتارک در باره وی می نویسد او مردی شجاع و به لحاظ فیزیکی دارای قدی بلند و چهره ای مقبول بوده است .

نام همسر ویشکا

برخی باستانشناسان بر این عقیده هستند که بر اساس شواهد موجود تندیس کشف شده در ایذه (تصویر پیوست فوق)به احتمال تندیس سورنا سردار ایرانی است .

منابع :

شیپمن ، کلاوس ، مبانی تاریخ پارت ، ترجمۀ شاهرخ راعی ، نشر کتاب سیامک ، تهران ، ۱۳۸۶شمسی

پیرنیا ، (مشیرالدوله) حسن ، تاریخ ایران باستان ، چاپ مجلس ، تهران ، ۱۳۱۱شمسی

روزگاران ، از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی ، دکتر عبدالحسین زرینکوب ، چاپ هفتم ۱۳۷۴ خورشیدی

اردشیر خدادادیان ، ایران باستان ، اشکانیان ، منصور ۱۳۸۰

ولسکی ، یوزف ، شاهنشاهی اشکانی  ، ترجمۀ مرتضی ثاقب فر ،  انتشارات ققنوس ، تهران ۱۳۸۳ شمسی

جد اول تاریخ جامع ایران ، محمود جعفری دهقی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده