فرهاد دوم اشکانی

فرهاد دوم «اشک هفتم »

در سال ۱۳۸ ق.م پس از درگذشت مهرداد یکم ، پسرش فرهاد دوم به تخت سلطنت جلوس کرد.« یوستی کتاب چهل وسوم ،۱۰۱» دوران فرمانروایی او را شیپمن ۱۳۸ تا۱۲۸ ق.م ذکر می کند .«۱۳۸۶ :۶۳ » «ایرانیکا»

در زمان مرگ پدر ، او به سن قانونی نرسیده بود  لذا با کمک و یاری مادر خود «رینو» که عنوان نایب السلطنه را داشت حکومت کرد . نام رینو نیز در گل نوشته های بابلی ذکر شده است .

فرهاد دوم پادشاهی ناتوان و نالایق بود و گفته می شد که در آن عصر حکومتش از دو جبهه مورد تعرض وتهدید قرار گرفت . جبهه اول اقوام صحرانشینی که در شمال شرق آسیای مرکزی مستقر بود وجبهه دوم حکومت بابل.

علاوه بر آن آنتیوخوس هفتم «سیداتس » که برادر دمتریوس دوم نیز بوده و سرزمینهای سوریه نیز دراختیارش قرار داشت ، از مشکلات و خطرهایی بود که فرهاد دوم را تهدید می کرد . آنتیوخوس به بهانه آزاد کردن برادر خود در سالهای ۱۳۰ و۱۲۹ ق.م  به سرزمینهای پارت لشگر کشید. و طی سه یورش آنجا را بتصرف درآورد آنتیوخوس هم از جنگجویانی قدرتمند و هم از استحکامات شهرکهای یونانی بهره می برد. باتوجه به این شرایط با اهمیت او توانست ماد و بابل را نیز به متصرفات خود بیفزاید . فرهاد درخواست صلح کرد لیکن آنتیوخوس شرایط سختی را در مقابل او گذاشت یکی اینکه فرهاد دست نشانده دولت سلوکیان باشد و به سرزمینهای گذشته پارتی عقب نشینی کرده و خراج بسیار سنگین و آزادی برادرش دمتریوس را به او پیشنهاد نمود . این شرایط از سوی قرهاد پذیرفته نشد و سرانجام تصمیم گرفت مردم ماد را علیه سلوکیان به شورش دعوت کند . که این تفکر او از سوی مادها با استقبال روبرو شد . سپاه آنتیوخوس نیز با کمبود آذوقه روبرو گردید و سپاه به دو قسمت تقسیم شد که یک قسمت آن  جهت تامین آذوقه بسوی شمال رفت . فرهاد طبق نقشه دقیق حمله ای را علیه آنتیخوس طراحی کرده و براو هجوم برد در این نبرد سلوکیان شکست سنگینی متحمل شد و آنتیخوس نیز در این نبرد کشته شد. و مجدداً ماد وبابل بتصرف اشکانیان در آمد«زرین کوب ۱۳۷۷: ۳۲۴ ،دبوواز ۱۹۶۸: ۲۹-۳۱، ولسکی ۱۳۸۳: ۹۸، شیپمن ۱۳۸۶: ۲۷»

سپس فرهاد به طرح نقشه ای جهت تصرف سوریه پرداخت به همین منظور دمتریوس را همراه سپاه پارت به منطقه گسیل داشت .اما طرح او توفیقی نیافت و فرهاد که با نگرانی تازه از سوی قبایل آسیای مرکزی روبرو شده بود به اجبار بسوی شرق روانه شد . قبل از حرکت یکی از سرداران خود را که هیمروس نام داشت به حکومت بابل گمارد . هیمروس نیز تمامی افرادی را که با آنتیوخوس پیمان دوستی بسته و به فرهاد خیانت کرده بودند به اهالی ماد بعنوان برده فروخت « دبوواز ۱۹۶۸: ۳۵- ولسکی ۱۳۸۳ : ۹۹»

 

روی-سکه-مسین-فرهاد-دوم-اشکانیدر متون تاریخی آمده است که فرهاد شاهی بدقول بوده است زیرا پس از شکست با سلوکیان سپاه آنها را تحت فرمان خویش بصورت مزدور درآورده لیکن به آنها دستمزدی پرداخت نکرد و آنها سر به شورش برداشته و به میانرودان آمدند . درسال۱۲۸ق.م همین اتفاق در جنگ با سکاها روی داد، و زمانی که مزدوران یونانی طرفداری سکاها را نمودند ، فرهاد در میدان نبرد کشته شد . دراین موقع یکی از سکاها بنام یوئه چی درسال ۱۳۵ تا۱۳۰ ق.م به حکومت باختر یورش برد و این سرزمینها را اشغال نمود .اردوان یکم پسر فرهاد نیز نتوانست از این امر جلوگیری کند . پس ازاین جریانات پسر آنتیوخوس بنام سلوکوس بجای پدر پادشاه گردید. اما او نیز کاری از پیش نبرده و حتی دمتریوس که از اسارت رهایی یافته ،  نیز نتوانست اقدام مهمی انجام دهد و چندی بعد کشته شد. «شیپمن ۱۳۸۶: ۴، ۶۳- زرین کوب ۱۳۷۷: ۳۳۵- ولسکی ۱۳۸۳: ۱۰۱»

در سال ۱۲۸-۱۲۷ق.م در جنگی که لشگر سکاها با سپاه یونانی فرهاد انجام داد فرهاد دوم بقتل رسید «زرین کوب ۱۳۷۷:۳۳۶ – دبوواز ۱۹۶۸ : ۳۷»

 

منابع :

شیپمن ، کلاوس ، مبانی تاریخ پارت ، ترجمۀ شاهرخ راعی ، نشر کتاب سیامک ، تهران ، ۱۳۸۶شمسی

عبدالحسین زرین کوب ، تاریخ مردم ایران ، قبل از اسلام ، چاپ پنجم ، انتشارات امیرکبیر ، تهران ، ۱۳۷۷ شمسی

ولسکی ، یوزف ، شاهنشاهی اشکانی  ، ترجمۀ مرتضی ثاقب فر ،  انتشارات ققنوس ، تهران ۱۳۸۳ شمسی

دیوواز ، نیلسون ، تاریخ سیاسی پارت ، ترجمۀ علی اصغر حکمت ، انتشارات ابن سینا ، تهران ، ۱۳۴۲ شمسی

مطلب از جلد اول تاریخ جامع ایران ، محمود جعفری دهقی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده