فریاپت

فریاپت    (اشک چهارم)

پشت و روی سکه فریاپت

فریاپت نوه تیرداد برادر ارشک اول بود و به فریاپت «پری پاپتوس» شهرت داشت وی چهارمین پادشاه اشکانیان بوده که از ۱۹۱ تا ۱۷۶ ق.م حکومت کرده است . ازدوران حکومت وی آگاهی چندانی در دسترس نیست .ظاهرا دوسفال نوشته درنسا کشف شده که نام فریا پاتاک برآن نوشته شده است ، اما پژوهشگران درباره انتساب آن به فریاپت تردید دارند«کمون ۱۹۷۱:۱۴۵ شیپمن ۱۹۸۰: ۵۸» شواهدی در دسترس است که وی چندی با دولت یونانی باختر درگیر بوده و حتی مناطقی نظیر استوا و ابیورد را نیز به آنها واگذار کرده است «زرین کوب ۱۳۷۷: ۳۳۰» وی همچنین پدر سه تن از شاهان اشکانی بنام فرهاداول، مهردادیکم و اردوان یکم بود . بر روی اسناد نسا مربوط به سال ۱۹۱ ق.م از او به این عبارت یاد شده « شاه ارشاک ،نوه فریاپت، پسر برادرزاده ارشاک» افزون براین در یکی دیگر از این اسناد مخدوش نسا آمده است که ارشاک خلف فریاپت بود«فرای ۱۹۸۴:۲۰۹»

کماندار اشکانی

حکومت او بدنبال حمله آنتیوخوس سوم شکل گرفت که بواسطه آن پادشاه اشکانی گریخت . پس از عقب نشینی آنتیوخوس ،پارتیان ظاهراً توجه خود را بسوی شرق ،علیه یونانی – باختریان – بلخیان معطوف داشتند . فریاپت جای خود را به پسرش فرهاد یکم داد درباره فریاپت یا اشک چهارم گفته اند که وی حتی پس از مرگ نیز مورد احترام و تکریم و تعزیز ایرانیان بوده و این بدان علت بود که وی فرمانروایی با تدبیر بود که توانست قلمرو اشکانی را در مقابل دشمنان محفوظ بدارد و آنان را از دشمنی و کینه توزی نسبت به ایرانیان باز دارد . «زرین کوب ۱۳۷۷: ۳۳۰»

سرمرد نمکی-قدمت اشکانی-بدست آمده از نواحی زنجان

جایگاه عذر خواهی در فرهنگ اصیل ایرانیان
اردوان (سومین پادشاه اشکانی و فرزند تیرداد یکم) پادشاه ایران که از بستر بیماری برخواسته بود با تنی چند از نزدیکان ، کاخ فرمانروایی را ترک گفت و به کوی و بازار آمد و در میان مردم قدمی می زد . به درمانگاه شهر که رسیدند اردوان گفت به دیدار پزشک خویش برویم و از او بخاطر آن همه زحمتی که کشیده قدردانی کنیم . چون وارد درمانگاه شد کودکی را دید که پایش زخمی شده و پزشک پایش را معالجه می نماید . مادر کودک که هنوز پادشاه را نشناخته بود با ناله به پزشک می گفت خدا پای شاهزاده را اینچنین نماید تا دیگر این بلا را بر سر مردم نیاورد.

اردوان و فریاپت بر سر کودک مجروح و مادرش

پادشاه رو به زن کرده و گفت مگر شخصی که این بلا را بر سر کودکت آورده ، دیده ای و مادر گفت آری کودکم درکوچه مشغول بازی بود که شاهزاده ای بنام فریاپت با اسب خویش چنین بلایی را بر سر کودکم آورد . پادشاه گفت آیا او را می شناسی ؟ و زن گفت خیر ، همسایگان او را به من معرفی کردند ..

پادشاه دستور داد فریاپت را بیاورند . آنگاه پزشک به زن اشاره نمود که این کسی که اینجاست همان پادشاه ایران است ..

زن فکر می کرد به خاطر حرفی که زده او را به جرم گستاخی با تیغ شمشیر به دو نیم می کنند .  پس از اندی  شاهزاده مذکور را پیش آوردند و شاه به او گفت چرا اینگونه کردی و شاهزاده فریاپت که به گفته برخی مورخان فرزند شاه و به عبارتی برادرزاده و جانشین وی بود ،گفت متوجه نشدم و کودک را اصلا ندیدم . پدر گفت از این زن و کودکش عذرخواهی کن .

باقیمانده کاخ اشکانی درخورهه محلات

فریاپت رو به مادر کودک نموده عذر خواست پادشاه ایران کیسه ای زر به مادر داده و گفت فرزندم را ببخش چون در مرام پادشاهان ایران ، زورگویی و اذیت مردم خویش نیست.

زن با دیدن این همه فروتنی پادشاه و فریاپت به گریه افتاد و می گفت مرا به خاطر گستاخی ببخشید . و پادشاه ایران اردوان در حالی که از درمانگاه بیرون می آمد می گفت : فرزند من باید نمونه نیک رفتاری باشد .

اندیشمند کشورمان ارد بزرگ می گوید : پوزش خواستن پس از اشتباه ، زیباست حتی اگر از یک کودک باشد .

منابع :

شیپمن ، کلاوس ، مبانی تاریخ پارت ، ترجمۀ شاهرخ راعی ، نشر کتاب سیامک ، تهران ، ۱۳۸۶شمسی

عبدالحسین زرین کوب ، تاریخ مردم ایران ، قبل از اسلام ، چاپ پنجم ، انتشارات امیرکبیر ، تهران ، ۱۳۷۷ شمسی

فرای ، ریچارد نلسون ، تاریخ باستانی ایران ، ترجمۀ مسعود رجب نیا ، انتشارات علمی وفرهنگی تهران ، ۱۳۸۰ شمسی

مطلب از جلد اول تاریخ جامع ایران ، محمود جعفری دهقی ، مبحث فریاپت

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده