مدرسه غیاثیه خرگرد خواف(مستندسازی) - تقویم تاریخ صبور

مدرسه غیاثیه خرگرد خواف

تاریخچۀ مدرسه غیاثیه خرگرد خواف : مهم‌ترين و معتبرترين بنای تاريخی اسلامی شهرستان خواف، ساختمان باشكوهی است كه در اواخر دوران تيموری بنا شده است نمای مدرسه غیاثیه خرگرد

این بنا در هفت كيلومتري شهر خواف قرار گرفته و به مدرسه غياثيه خرگرد مشهور است. كه سال شروع احداث اين بنا سال 841 و اتمام آن 846 هـ . ق مي‌باشد.
مدرسه غیاثیه دارای چهار ایوان و یک حیاط مرکزی بوده که تعداد 16ایوانچه دوطبقه حیاط را دربرگرفته است وهمچنین چهار گنبدخانه در گوشه های ساختمان احداث گردیده است

پلان مدرسه غیاثیه خرگرد

كاشیكاری هاي معرق و معقلی بسيار نفيس كه كتيبه‌هاي قرآنی متعدد با خط كوفی و ثلث را تزئين كرده است از ويژگی های شاخص اين بنا به شمار می آيد معمار و طراح مدرسه غياث‌الدين و قوام‌الدين شيرازی بوده‌اند مدرسه مذکور درسال 1384توسط دفتر اینجانب طی دوسال مستندسازی گردیده وآلبوم بسیار نفیسی از آن تهیه شد كه قسمت بسیارکوچکی از مستند مذکور پيش‌روی بيننده است، اميدوارم كه توانسته باشم ذره‌ای از دين مسئوليت فرهنگي خود را به جامعه ادا كنم.

مهدی صبور صادقزاده

The most important and valid Islamic historical building which is located in Khaf ivision of Khorasan province, is the palatial building which had been constructed at the end of Teymouriyan era. This building is located 7 km away from Khaf . It was called Ghiyasiyeh school. The construction,s initiation date is 814 and was completioed in 846.

one of the most remarkable characteristics of exquisite mosaic tiling which has been orinated by sols and koufi inscription. the Architecs and designers of the so called school were Ghiyasoddin and Ghavamoddin Shirazi. This tome which is delivered to the viewer, was prepared after 7-month of hardwork and endeavors at an expert team of my office. I hope can discharge a bit of my cultural responsibilities to the society.

Mehdi Sabour Sadeghzadeh

مستند سازی مدرسه غیاثیه خرگرد

اردیبهشت ماه سال 1383 از سوی سازمان مرکزی میراث فرهنگی کشورمستند سازی مدرسه غیاثیه به بندۀ حقیر پیشنهاد گردید . وبا علاقۀ بسیاری که اینجانب به ابنیه تاریخی کشور دارم با این امر موافقت کرده و پس از انعقاد قرارداد ، چند روزبعد بهمراه اکیپ خود به محل عازم شدم و با یکماه تلاش بی وقفه کار برداشت پایان پذیرفت و به تهران مراجعت نمودم .

از فردای آنروز مستند سازی را آغاز کرده و اردیبهشت 1384 شمسی کار مستند سازی مدرسه غیاثیه خرگرد ، اتمام یافته ودر مجلدیA3 در تعدادی اندک به چاپ رسید.و هم اینک مراحل کار مستند سازی مدرسه غیاثیه در ذیل به رؤیت شما می رسد.

طریقۀ ساخت کاشی معرق

مرحلۀ اول :

جهت تهیه قابچه های کاشی معرق ابتدا طراح ویا نقشه کش طرح اولیه را بر روی کاغذ ترسیم نموده وآن را تحویل کاشیکار می دهد آنگاه کاشیکارطرح را کپی ونسخۀ دیگری از آن تهیه می کند سپس بر بر روی طرح تمامی گل ، برگ ، تخمه وساقه و اجزاء دیگر طرح را شماره گذاری نموده و جهت هر شماره کاشی رنگی دلخواه را انتخاب کرده ( رای مثال جهت کاسبرگها رنگ سبز ، گلها رنگ زرد ، تخمه ها رنگ تقاری و ساقه ها رنگ بادمجانی ) و اجزای نقش شده برروی کاغذ وخطوط را با قیچی برش زده و برروی کاشی مورد نظر می چسباند و با مهارتی خاص وهنرمندانه با تیشه ، و ابزار ، کاشی را به اندازه طرح بریده شده که به روی آن چسبانده در می آورد

طراح-درحال-ترسیم طرح

معرق-کار-در-حال-برش-کاشی-باتیشه و سابیدن با سنگ ساب

مرحله دوم :

بعد از اجرای مرحلۀ اول نسخۀ کپی شده طرح را بر روی سطحی کاملاً صاف و سیقلی قرار می دهد و سطح کاشیهای بریده شده و آماده را بروی نسخه دوم منطبق کرده تا آنجایی که کلیه کاشیهای تراش خورده بر روی نقشهای خود جای گرفته وپشت و جسم کاشیها به سمت بالا باشد سپس آرام آرام دوغابی ازملات تهیه کرده و بر روی آنها می ریزد تا جایی که تمامی اجزاء کاشیها منسجم و یکپارچه به هم متصل گردیده و بصورت قابچه ای در آیند «البته در عصر حاضر مواد تخمیر پشت کاشی معرق از انواع چسب و رزین های مختلف استفاده می شود» این عمل را در اصطلاح سنتی و گذشتگان ، تخمیر پشت کاشی معرق گویند .

چیدمان کاشیهای تراش خورده درکنار یکدیگر و آماده برگرداندن برروی نسخۀ کپی طرح

برگرداندن کاشیها بر روی نسخۀ کپی جهت تخمیر

مرحلۀ سوم :

پس از دو یا سه روز که تخمیرکاشیکاری فوق سخت و محکم گردید . آنرا با احتیاط به منطقۀ مورد نظر حمل کرده و محل نصب قابچه را با قرار دادن مفتولهایی داخل دیوار داخل آمادۀ نصب قابچه می نماییم پس از نصب قابچه دوغاب تهیه شده را از بالا به پشت آن وارد می کنیم و این عمل را آنقدر ادامه می دهیم که دوغاب مذکور تابالای آن پر شود . آنگاه قابچه آماده اجرای ظرافتهای پیرامون آن است .

مستند سازی قابچه کاشیکاری معرق ضلع جنوبی مدرسه غیاثیه خرگرد

تعمیرات کاشیکاری معرق :

جهت تعمیرات کاشی معرق ابتدا می بایستی نقشۀ اولیه بازسازی شود . اینکار تابحال بصورت سنتی انجام می شده است . بدینطریق که کاغذ نازکی را با ماده ای چون انواع روغن چرب کرده تا آنورش قابل دیدن باشد سپس کاغذ را بر قسمت آسیب دیده قرار میدهیم و نقش باقیمانده و به عبارتی داغی بجا مانده را برداشت می نمائیم به اینکار چربه برداری گویند .البته عمل ذکر شده گاهی با کاغذ و ذغال نیز انجام می شود که دقت آن پایین است . در مدرسه غیاثیه خرگرد جهت تمای کاشیکاریهای صدمه دیده (تقریباً تمامی آنها عمل چربه برداری صورت گرفت و کلیۀ نقشهای کاشیکاری دورۀ تیموری بازسازی و احیاء گردید .

چربه-برداری-کاشیکاری-معرق-آرامگاه-کمال-الملک- عکس از میراث فرهنگی خراسان