شاه طهماسب دوم صفوی

شاه طهماسب دوم

اگرچه با تسلیم تاج پادشاهی به محمود افغان ، عمر سلسلۀ صفویه به پایان آمد ، لیکن دو تن دیگر از شاهزادگان صفوی تا جلوس نادرشاه مقام پادشاهی بر خود داشتند .

اگر قدری به عقب برگردیم مشاهده می کنیم که چند روز قبل از اینکه شاه سلطان حسین خود را تسلیم محمود افغان نماید ، پسر بزرگ خود محمود میرزا را که ۲۵ سال داشت به ولایتعهدی برگزید تا وی را برای جمع آوری قشون به خارج از اصفهان بفرستاد ، لیکن با نظر مخالف امرا از این موضوع صرفنظر کرد و جهت ولایتعهدی پسر دوم خود صفی میرزای ۲۳ ساله را در نظر گرفت که باز هم با مخالفت امرا روبرو گردید . این دو پسر بر قدرت ملاباشی اعتراض داشتند . بنابراین پسر سوم که تهماسب میرزا نام داشت ولایتعهد گردید و به فرمان سلطان حسین با هشت هزار سوار حلقۀ محاصره را شکست و از اصفهان خارج گردیده ، بسوی قزوین تاخت و در آنجا تاجگذاری نمود .

محمود افغان ، امان الله خان را مأمور تسخیر قزوین کرد و از مردم آنجا خواست تا از ورود تهماسب میرزا و کسان او به قزوین جلوگیری کنند . با نزدیک شدن امان الله خان ، تهماسب میرزا گریخت و مردم قزوین شهر را تسلیم افغانها کردند و از آنها پذیرایی بعمل آوردند . لیکن چون افغانها قصد خود را بروز دادند ، لذا مردم قزوین عصبانی شده و بر آنها خروش نموده و تعداد چهار هزار نفر از آنها را به هلاکت رساندند . امان الله خان زخمی شد و با هزار جنگجوی باقی مانده به اصفهان مراجعت کرد . محمود به تلافی تعداد بسیاری از شاهزادگان و مردم بیگناه اصفهان را بقتل رساند .

امامزاده-محمد-عابد-کاخک-دوره-صفوی–عکس-از-گزارش-ابنیه-تاریخی-خراسان-مهدی-صبور-صادقزاده

محمود افغان دو روز پس از قتل عام شاهزادگان دچار جنون شد . لذا افغانها وی را بناچار به قل و زنجیر کشیده و پسر عمویش اشرف را جانشین وی نمودند و در همان روزها محمود را خفه کرده و کشتند . (۱۱۳۷ ه.ق)

در سال ۱۱۴۱ ه.ق عثمانیها پس از تصرف مراغه و قزوین به سمت اصفهان حرکت کردند . شاه تهماسب دوم به مقابلۀ آنها برآمد لیکن موفقیتی کسب نکرد و بنا به توصیه فتحعلی خان قاجار به خراسان عزیمت نمود . در آنهنگام خراسان تحت تصرف ملک محمود سیستانی قرار داشت . دیری نپایید نادرقلی بیگ (نادر) افشار به شاه تهماسب ملحق شد . و با ترفندی فتحعلی خان قاجار را از میان برداشت . نادر بمدت ده سال در خدمت شاه طهماسب دوم بود که سرانجام شاه تهماسب را در سال ۱۱۴۴ ه.ق دستگیر کرد و به خراسان فرستاده و در شهر سبزوار محبوس ساخت . شاه تهماسب دوم در ایام لشکرکشی نادر به هندوستان بفرمان رضاقلی میرزا پسر نادرشاه ، در حبس کشته شد.

صراحی-سفال-آبی-و-سفید-نقاشی-زیرلعاب–محل-کشف-مشهد-اوایل-صفوی

منابع :

فوائد الصفویه ، ابوالحسن قزوینی ، تصحیح مریم احمدی ، تهران : مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ،سال ۱۳۷۶ شمسی

مجمع التواریخ  ، میرزا محمدخلیل مرعشیصفوی ف به تصحیح عباس اقبال ، تهران ،کتابخانۀ سنایی وطهوری ،۱۳۶۲ شمسی

سفرنامۀ کروسینسکی ، ترجمۀ عبدالرزاق دنبلی (مفتون) تصحیح مریم میر احمدی ، تهران انتشارات توس ۱۳۶۳ شمسی

تاریخ تحولات سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه : دکتر عبدالحسین نوایی ، دکتر عباسعلی غفاری فرد

تاریخ جامع ایران ، جلد یازدهم ، صفویان

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده