شجاع الدین محمود 

اتابک شجاع الدین محمود     حکومت  ۷۳۰ تا ۷۵۰ ه.ق

سکه عصر اتابکان کوچک

وی دوره ای نسبتاً طولانی بر مسند حکومت بود . اندکی پس از به قدرت رسیدن وی در سال ۷۳۶ ه.ق ، ابوسعید از دنیا رفت . و دوره ای از اغتشاش و آشوب سرزمین ایران را فرا گرفت . قدرت های بزرگ این ایام ، جدای از نیروهایی که در اطراف جانشینان ابوسعید گرد آمده بودند ، شیخ حسن بزرگ ، حسن کوچک ، طغای تیمور و برخی امرای دیگر بودند . «اشپولر: ۱۳۴،۱۴۳»

درمورد اتابک شجاع الدین محمود گفته شده که در مقایسه با سایر احکام ولایات روابط نزدیک تری با دربار سلطان ابوسعید داشت و اکثر اوقات ملازم اردو بود. « منتخب التواریخ معینی :۶۴» در حالی که مشخص نیست آیا علت این رابطۀ نزدیک ، ناشی از اقامت اجباری وی در اردو به هنگام حکومت پدرش بود یا خیر ؟

پرچم-اتابکان-لر-کوچک

برغم دورۀ طولانی حکومت شجاع الدین بدلیل نبودن منابع ، اطلاعات زیادی در دست نمی باشد . لیکن جسته و گریخته بعضی از منابع اطلاعات مختصری بدست داده اند از جمله اینکه ، حدود سال ۷۳۶ ه.ق ، ری ملک پیر با احشام بسیار در چاپلق نزول کرد . امرای رقیب برسر وی تاخته ، اموالش را به غنیمت گرفته و او را کشتند . « حافظ ابرو ، جغرافیا :۲۰۷» همچنین از نزاع چوپانیان و اینجوئیان که باعث تحرکات آنان در حدود لرستان و لر کوچک شد ، اخباری ذکر شد . « شبانکاره ای : ۳۱۳، ۳۱۴- فسایی:۲۹۶، ۲۹۵- ستوده :۷۷»

از شجاع الدین محمود چند حکایت نقل شده است که دلالت براشتغالات و کارهای او در دورۀ حکمرانی اش دارد . از جمله آنکه وی طی دستوری همۀ کشاورزان را موظف کرد پس از اتمام کار ، آلات کشاورزی را به خانه نیاورند و در مزارع باقی گذارند . پیشه وران و کسبه نیز دکان های خود را نبندند . همچنین باغات و بستان ها نیازی به محافظت ندارند . گله های گوسفندان و سایر چهارپایان نیز بدون محافت چوپانان و گله بانان باشند .« منتخب التواریخ معینی : ۶۴» صدور چنین احکامی بظاهر خلاف عقل و درایت بود . متأسفانه از انگیزه های وی از صدور اینگونه احکام اطلاعی نداریم .

محدوده قلمرو اتابکان لرکوچک

سیاست های اتابک در امنیت اجتماعی ، اقتصادی منجر به شکست و همچنین تغییر رفتار خود وی گردید . پس از آن رفتاری از خود نشان داد که حکایت ازعصبانیت و بروز خشم بود . جکایتی که در مورد تنبیه سگ و صاحب سگ نقل شده است ، حاکی از آسیبی است که بر وی وارد شده بود. «منتخب التواریخ معینی :۶۴» تحمل رفتار خشن و بی منطقی که اتابک از خود نشان می داد ، برای مردم لر کوچک دشوار بوده و آنان را به ستوه آورد . از این رو از وی رو برگردانده و درصدد قتل وی برآمدند . توطئه ای برعلیه او شکل گرفت که در نتیجه به قتلش منجر شده و به دلیل همدستی و مشارکت شمار زیادی افراد متنفذ در این قتل ، کسی در صدد خونخواهی وی برنیامد . « منتخب التواریخ معینی : ۶۴- غفاری ، تاریخ جهان آرا : ۱۷۳»

منابع :

شبانکاره ای ، محمد ، مجمع الانساب ، به اهتمام میر هاشم محدث ، تهران ، ۱۳۷۶ شمسی

ستوده ، حسینقلی ، تاریخ آل مظفر ، تهران ، ۱۳۴۷ شمسی

فسایی ، میرزاحسن ، فارسنامۀ ناصری ، به کوشش منصور رستگار ، فسایی ، تهران ، ۱۳۶۷ شمسی

اشپولر ، بارتولد ، تاریخ مغول درایران ، ترجمۀ محمود میرآفتاب ، تهران ، ۱۳۷۴ شمسی

منتخب التواریخ معینی ، منسوب به معین الدین نطنزی ، به اهتمام ژان اوبن ، تهران ۱۳۶۳ شمسی

غفاری قزوینی ، قاضی احمد ، تاریخ جهان آرا ، تهران ، ۱۳۳۴ شمسی

حافظ ابرو ، شهاب الدین ، جفرافیا ، به اهتمام صادق سجادی ، تهران ، ۱۳۷۸ شمسی

خلاصه شدۀ مبحث اتابکان لر ، تاریخ جامع ایران ، جلدنهم ، شهرام یوسفی فر

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده