اتابک شمس الدین آلب ارغو

اتابک شمس الدین آلب ارغو    (حکومت ۶۵۶ تا ۶۷۲ ه.ق)

هلاکوخان ، شمس الدین آلب ارغو  ، برادر تکله را به عبارتی فرزند هزار اسپ را به منصب اتابکی لر بزرگ منصوب کرد . شمس الدین از دربار هلاکو روانۀ لرستان شد . لشکر مغول که به قصد اتابک تکله به لر بزرگ وارد شده بود ، همچنان در آنجا بود . تنها پس از رسیدن شمس الدین به آنجا بود که به  دستور هلاکو سپاه مغول خاک لرستان را ترک کرد . «حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده:۵۵۴» اقامت کوتاه مدت مغولان در قلمرو لر بزرگ خسارات زیادی را به بار آورد ، به گونه ای که مهمترین برنامۀ شمس الدین طی دوران حکومتش ترمیم خرابی ها و جبران آسیب های اجتماعی و اقتصادی وارد شده به منطقه بود .

شهرایذه-کنونی-و-مالمیر-کهن-پایتخت-اتابکان-لر-بزرگ

شمس الدین آلب ارغو به هنگام ورود به لرستان ، ولایات را مخروبه دید و رعایا بعضی آواره و بعضی بیچاره بودند . « حمدالله مستوفی ، تاریخ برگزیده : ۵۴۴- منتخب التواریخ معینی : ۴۳» مغولان روستاهایی که اتابکان پیشین ، از جمله هزاراسپ احداث کرده بودند را به ویرانه تبدیل کردند .شمس الدین الب ارغو پس از مشاهدۀ چنین وضعیتی ، ابتدا تا یکی دوسال از اخراج وجهات قطع طمع کرد . درگامهای بعدی کلیه جماعاتی را که از برابر مغولان گریخته بودند ، جمع آوری کرده و بر سر مکانهایشان باز گرداند . همچنین آنها را مورد حمایت قرار داده تا بار دیگر به عمارت و زراعت بپردازند . «حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده : ۵۴۴»

او زمستان را در مناطق گرمسیر مانند ایذه تا حدود شوشتر و تابستان را در جوی سرد و کوه زرد ، سرچشمه های زاینده رود می گذراند و این روش را بمدت پانزده سال ادامه داد . « حمدالله مستوفی ، منتخب التواریخ : ۵۴۴»

باقیمانده-بنای-قلعه-مدرسه-له-مهری-(کاروانسرا)-واقه-در-حومه-مسجد-سلیمان-دوره-ساخت-اتابکان-لر-بزرگ-عکس-از-سایت-عصر-ایذه

روابط اتابک شمس الدین الب ارغو با دربار ایلخان مغول ، تا هنگام مرگ وی در شرایط مطلوبی قرار داشت . دورۀ حکومت وی مصادف با حکومت هلاکوخان و آباقاخان (۶۶۳ تا ۶۸۰ ه.ق) بود . هلاکوخان با تفویض منصب اتابکی به الب ارغو ، روابط سیاسی حکمرانان لر بزرگ بر اساس دریافت منصب حکمرانی (اتابکی) از ایلخانان مغول اخذ می گردید . اتابک الب ارغو با فرستادن فرزندش یوسف شاه به ملازمت درگاه آباقاخان به تابعیت مغولان تن در داد . تصمیم گیری در امور مهمی مانند بخشش مالیاتی رعایا ، باز گرداندن جمعیت هایی که از لر بزرگ گریخته بودند و جابجا کردن آنها در قلمرو خود ، در کنار عدم ورود مغولان و نمایندگان نظامی ، اداری آنها به قلمرو لر بزرگ ، صرفاً بدلیل آنکه گزارشی در این خصوص در دست نیست ، حکایت از این شرایط دارد .

اتابک الب ارغو در حدود سال ۶۷۱ ه.ق به مرگ طبیعی از دنیا رفت . لیکن منتخب التواریخ معینی تاریخ مرگ وی را ۶۷۰ ه.ق ذکر کرده است . از الب ارغو دو فرزند پسر بجا ماند که یکی یوسف شاه و دیگری عمادالدین پهلوان بود .

منابع :

منتخب التواریخ معینی ، منسوب به معین الدین نطنزی ، به اهتمام ژان اوبن ، تهران ۱۳۶۳ شمسی

حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده ، به اهتمام دکتر عبدالحسین نوایی ، تهران ، ۱۳۶۳ شمسی

خلاصه شدۀ مبحث اتابکان لر ، تاریخ جامع ایران ، جلدنهم ، شهرام یوسفی فر

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده