طغرل غاصب

      طغرل غاصب 

از آنجا که پادشاهی عبدالرشید بسیار کوتاه بود، نمی توان درمورد بیوگرافی وی با دقت و راستی نظر داد . برخی وی را لجوج و مستبد و تا اندازه ای فاقد اراده و اندیشه می دانند . بعضی دیگر از فضل و خردمندی و علاقه اش به دانش سخن به میان آورده اند . « حسینی : ۱۴- منهاج سراج : ۱/۲۳۵»

پرچم غزنویان

حادثۀ مهم دورۀ عبدالرشید به قدرت رسیدن غلام ، سپهسالار ترک ، طغرل بود که به برکناری و مرگ عبدالرشید و سقوط موقت خاندان غزنوی انجامید . اما طبقۀ حاکم و امیران سپاه این حادثۀ غافلگیرانه را تاب نیاوردند وتاج وتخت را به غزنویان بازگرداندند.

بنابرگزارش منهاج سراج ، طغرل از غلامان ترک سلطان محمود بود که در عهد مودود خدمت غزنویان را ترک کرد و به سپاه سلجوقیان پیوست . وی پس از مدتی در اوایل دورۀ عبدالرشید دوباره به غزنه بازگشت . «منهاج سراج : ۱/۲۳۶»

ابن بابا گزارش کرده است طغرل برای جنگ با آلب ارسلان سلجوقی به شمال افغانستان لشکر کشید و شاهزادۀ سلجوقی را در هپیان هندوکش شکست داد .اما بنابه گفتۀ ابن اثیر عبدالرشید شخصاً برای جنگ با چغری بیک به آن قلمرو لشکر کشید . « ابن اثیر : ۹/۳۹۸- ابن بابا :۲۰۸»

بنابرتاریخ سیستان ، طغرل غاصب سپاه خویش را به سوی سیستان حرکت داد و در سوم رجب سال ۴۴۳ ه.ق کهندژ طاق را محاصره نمود . هلال درقی فرمانده امیر ابوالفضل نصر و فرماندهان دیگر در مقابل مهاجمان غزنوی ایستادگی کرده و اجازه ورود به قلعه را به آنها ندادند . طغرل هزار سوار را جهت تصرف زرنگ عازم کرد . و در این میان نیروهای سلجوقی شکست خورده یبغو و ابوالفضل به هرات گریختند . طغرل نیز از محاصرۀ طاق انصراف داد و به غزنه مراجعت کرد . «تاریخ سیستان:۳۷۱،۳۷۳-ابن اثیر : ۹/۳۹۸،۳۹۹- خواندمیر :۱۱۸ ، ۱۱۹»

مقبره-وبرج-ارسلان-جاذب-یا-ایاز–قدمت-غزنوی

طغرل غاصب که از این پیروزیها برخود می بالید ، برآن شد تا عبدالرشید را از پادشاهی برکنار کند . او با نیرنگی عبدالرشید را در کهندژ غزنه محاصره کرد . سپس عبدالرشید را اسیر کرد و تقریباً تمام اعضای ذکور غزنویان را بقتل رساند . طغرل بمنظور رسمیت بخشیدن به حکومت خود با دختر مسعود ازدواج کرد و بنام خود والقائم خلیفۀ عباسی سکه زد . « ابن بابا : ۲۰۸ ،۲۰۹- حسینی: ۱۵ – ابن اثیر :۹/۴۰۰- حمدالله مستوفی :۳۹۹»

درآن هنگام خرخیز ،سپهسالار غزنوی درهند ، درخواست کمک طغرل برای حملۀ مجدد به سلجوقیان را رد کرد و پس از محکوم کردن وی با نوشتن نامه هایی به فرمانده سپاه و دختر مسعود از سکوت آنها در برابر طغرل انتقاد کرد . این نامه ها سبب گردید احساسات علیه طغرل تحریک شود و به قتل وی بیانجامد . خرخیز چند روز پس از قتل طغرل به غزنه آمد و پس از شور و مشورت با رجال و بزرگان موافقت شد که یکی از شاهزادگان غزنوی را بر تخت بنشانند . « ابن بابا : ۲۰۹ –  حسینی : ۱۵- ابن اثیر : ۹/۴۰۰ ، ۴۰۱- منهاج سراج : ۱/۲۳۶، ۲۳۷- خواندمیر : ۱۲۰ ، ۱۲۲- فرشته :۱۶۹» به گزارش ابن بابا می توان بخشی از سال ۴۴۳ ه.ق را بعنوان تاریخ جلوس فرخزاد برتخت پادشاهی  دانست . « ابن بابا : ۲۰۹ »

یشقاب-سفالی-نقش-کنده–زیر-لعاب-شفاف-محل-کشف-.کاشان-سده-۶،۷-ه

منابع :

خلیلی  ، خلیل الله ، سلطنت غزنویان ، انتشارات امیری ۱۳۸۷

ابن بابا کاشانی ، کتاب رأس مال الندیم ، استانبول ، تورهان ولیده ، شم ۲۳۴

ابن اثیر ، علی ، الکامل ، ترجمۀ محمد حسین روحانی ، تهران

حسینی ، علی ،زبده التواریخ ، ترجمۀ رمضانعلی روح اللهی ، تهران ۱۳۸۰

میرخواند ، روضه الصفا ، تهران ، ۱۲۷۰ ، ۱۲۷۴ه.ق

بیهقی ، ابوالفضل ، تاریخ ، به کوشش قاسم غنی وعلی اکبر فیاض تهران ۱۳۲۴

تاریخ سیستان، به کوشش محمد تقی بهار، تهران ۱۳۱۴

منهاج سراج ، عثمان ، طبقات ناصری ، کابل ۱۳۴۲،۱۳۴۳

عقیلی ، سیف الدین : آثارالوزراء ، ادارۀ هند ، شم ۱۵۶۹

کرمانی ، ناصرالدین منشی : نسائم الاسحار من لطائم الاخبار ، تهران ۱۳۳۸

خواندمیر ، غیاث الدین : دستور الوزراء ،به کوشش سعید نفیسی ، تهران ۱۳۱۷

حمدالله مستوفی ،تاریخ برگزیده : به کوشش عبدالحسین نوایی ، تهران ۱۳۲۹

فرشته ، محمد قاسم ، تاریخ یا گلشن ابراهیمی ، نسخۀ خطی منچستر

برگزیدۀ تاریخ جامع ایران ، جلد هشتم  : کلیفورد ادموند بوزورث تاریخ غزنویان ترجمۀ حسن انوشه ، تهران ۱۳۷۸

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده