غزنویان و اصل و نسب آنها

غزنویان

اصطلاح توغوز اوغوز در اوایل قرن هفتم میلادی در میان قبایل ترک شرقی معروف بود و به معنی ۹ طایفۀ هم پیمان بکار می رفته است . ولی از قرن نهم میلادی به بعد ، عده ای از این طوایف به طرف مغرب آمده ، پیمان خود را با نظام ۹گانه قطع کردند و با قبایل ترک دیگری ارتباط یافتند . این طوایف با وجود از بین رفتن اتحاد ۹ گانۀ آنها ، در تواریخ اسلامی «غز» و در کتب رومی اوزوئی خوانده شده اند . « دکتر محمد جوادمشکور ، مجلۀ بررسیهای تاریخی ، سال پنجم ، شمارۀ ۴» حکومتهای ترک جز شمشیر و سربازان خود متکی به قدرت دیگری در خود نبودند و در همۀ زمینه ها نیازمند تجربه و دانش و فرهنگ ایرانیان بودند . ابن سینا ، بیهقی ، فردوسی ، ابوریحان بیرونی از مشاهیر هم عصر ترکان بودند .

محدوده قلمرو غزنویان

غزنویان منسوبند به غزنه یا غزنین از شهرهای افغانستان در دامنۀ سلسله کوههای سلیمان که مرکز اولی و پایتخت آنها بوده است . اولین آنها که در حقیقت مؤسس سلسلۀ غزنویان به حساب می آید ، ابو اسحاق آلپتکین است . وی که غلامی ترک بود، به توسط امیر شهید احمدبن اسماعیل سامانی خریده شد ، و آلپتکین پس از احمد ، نصر را خدمت کرد و در عهد امارت عبدالملک اول به مقام حاجب سالاری رسید و هم اوست که در سال ۳۴۵ ه.ق بکربن مالک سپهسالار اردوی سامانی را در بخارا کشته و در سال ۳۴۹ ه.ق به مقام سپهسالاری سامانیان و حکومت خراسان ارتقاء یافت .

آلبتکین در اوایل سال ۳۵۱ ه.ق به شهر غزنه رسید و امیر ابوعلی نامی را که امیر محلی آن منطقه بود ، مغلوب کرد و در آنجا بعنوان امیری مقیم شد و غزنه را دارالاماره خود قرار داد . این سال را باید ابتدای تأسیس سلسلۀ غزنوی دانست اگرچه استقلال واقعی غزنویان از سال ۳۸۷ ه.ق که سال جلوس محمود است ، آغاز می گردد .

حرم-مطهر-حضرت-رضا-ع-ساخت-در-دورانهای-غزنوی-سلجوقی و…

آلپتکین در منطقۀ کابل و معابر کوهستانهای شرقی افغانستان به جهاد مشغول بود و در این مدت بر شهر کابل مستولی شد و با یکی از راجه های سند به نبرد پرداخت لیکن قبل از آنکه جنگ خاتمه یابد ، در بین سالهای ۳۵۱ تا۳۵۲ ه.ق آلپتکین بدرود حیات گفت پسرش اسحاق بجای وی امیر غزنه گردید . «  عبدالحسین زرین کوب ، تاریخ ایران پس از اسلام ص ۲۲۲»

منابع :

عبدالحسین زرین کوب ، تاریخ ایران پس از اسلام

تاریخ جامع ایران ، جلد هشتم : کلیفورد ادموند بوزورث تاریخ غزنویان ترجمۀ حسن انوشه ، تهران  ۱۳۷۸

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده