ملک اویس  

ملک اویس        حکومت از ۷۹۴ تا ۷۹۳ ه.ق

لازم بذکر است که ملک اویس را مورخان از جمله اتابکان لر بزرگ بشمار نیاورده اند ، چرا که وی از اصل و نصب اتابکان فضویه نبود .

محدوده قلمرو اتابکان لر بزرگ

شاه منصور پس از آنکه ملک اویس را حاکم لرستان کرد ، «  کتبی : ۱۱۹» در راه باز گشت تدارک حمله به شیراز را دید . فاصلۀ زمانی اتابک پشنگ تا یورش شاه منصور ، از حدود یکسال بیشتر تجاوز نمی کرد . به هرحال تسلط شاه منصور بر لرستان و عمر سیاسی حاکم دست نشاندۀ وی زیاد بطول نینجامید . شاه منصور درگیرمسائل داخلی قلمرو خود ، ناگهان با یورش دوم ( یورش پنج ساله) امیر تیمور به ایران که بسوی فارس جهت گیری شده بود ، مواجه گردید . ( ۷۹۴ ه.ق )

امیر تیمور در این یورش ، از راه مازندران و سلطانیه به همدان رفت . درآنجا سپاهش را به سه قسمت تقسیم کرد . که یک بخش را از کردستان روانۀ هویزه و دزفول گردید ؛ وبخش دوم به فرماندهی امیرزاده عمر شیخ بهادر در راه قم  و ساوه و برخی ولایات لر کوچک ولر بزرگ را در پیش گرفت ، تا در دزفول و ششوشتر به امیر تیمور بپیوندد . خود امیر تیمور از راه لر کوچک ولر بزرگ روانۀ جنوب شد . « کتبی : ۱۲۳- ستوده : ۲۵۰ ،۲۵۱» پس از تصرف لرکوچک ، از راه صیمره بسوی شوشتر حرکت کرد در طی مسیر هرکجا  لر و کرد تمرد می نمودند ، به تاخت وغارت ایشان حکم نافذ می شد . « کتبی : ۱۲۳» تا به دزفول رسید . پس از خوزستان ، قلعه سفید را تسخیر کرد . شاه منصور از برابر وی به عقب گریخت تا بردر شیراز جنگی درگرفت که ، به شکست وقتل شاه منصور منجر شد . « کتبی : ۱۲۴ ، ۱۲۵»

این لشکر کشی وضعیت ساسی و آرایش نیروهای منطقه را که شاه منصور طراحی کرده بود ، برهم زد وبا تصمیمات امیر تیمور نظم سیاسی و نظامی جدیدی در منطقه حاکم گردید .

اولین تحول بازگشت اتابک پیراحمد به حکومت لر بزگ بود . از این رو دور دوم حکومت وی همزمان با لشگرکشی دوم امیر تیمور آغاز شد . متأسفانه در منابع از سرنوشت ملک اویس و شیوۀ برخورد وی با امیر تیمور اطلاعی در دست نیست .

بنابه گزارش منابع تاریخی ، امیر تیمور وقتی وارد شیراز شد ، اتابک پیراحمد را به حکومت لر بزرگ منصوب کرد  و دو هزار خانوادۀ لر ، که به فرمان شاه منصور به فارس کوچانده شده بودند، مجدد به لرستان بازگشتند . « ستوده : ۱۷۳ ، ۱۷۴»

منابع :

کتبی ، محمود ، تاریخ آل مظفر ، یه اهتمام عبدالحسین نوایی ، تهران ، ۱۳۳۵ شمسی

ستوده ، حسینقلی ، تاریخ آل مظفر ، تهران ، ۱۳۴۷ شمسی

خلاصه شدۀ مبحث اتابکان لر ، تاریخ جامع ایران ، جلدنهم ، شهرام یوسفی فر

گردآوری و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده