یعقوب بیک آق قویونلو

یعقوب بیک آق قویونلو

یعقوب بیک آق قویونلو پس از پیروزی بر برادرش خلیل میرزا ، و به هلاکت رسانیدن او در میدان جنگ ، در تاریخ ۸۸۳ ه.ق به تبریز برفت و بر اریکۀ سلطنت جلوس نمود . وی از گناهان تمامی خویشاوندانش که با خلیل میرزا متحد بودند ، گذشت . و الوند میرزا پسر خلیل را به امارت شیراز باقی گذاشت . «همو: ۱۳۲- ۱۳۳» همچنین امیر علاء الدین پسر دیگر سلطان خلیل را که خزانه را برداشته و به همراه مادر و نزدیکانش به اصفهان گریخته بود را مورد عفو قرار داد . « همو : ۱۳۰،۱۳۲»

پس از چندی امیرالامرای مصر ، بنام یشبک دواتدار با لشکری مجهز به اورفه هجوم برد . سلطان یعقوب لشکری را برای مقابله با آنها گسیل داشت که منجر به شکست امیرالامرای مصر گردید . یشبک دواتدار و داروغۀ دمشق و دیگر امرای هزاره را به مجلس امرا و سرداران ترکمان بیاوردند و سر دواتدار را از بدن جدا کرده و به نزد یعقوب فرستادند . «همو :۱۴۱،۱۴۷- قزوینی  :۳۶۴» در همین ایام سید محمد فلاح (مشعشع ) قیام نمود . بایندر بیک از سرداران جنگ با مصریان ، به بهانۀ سرکوب او قشونی ورزیده تجهیز بکرد و در اواخر سال ۸۸۶ ه.ق بر علیه سلطان یعقوب دست بشورش برداشت . فرمانروای آق قویونلو بلافاصله سپاهی را به جهت مقابله با وی عازم ساخت  . بایندربیک بسوی قم و ساوه هزیمت کرد . لیکن در حوالی ساوه ، خلیل بیک صوفی او را دستگیر نموده و سراز بدنش جدا ساخت و برای یعقوب بیگ آق قویونلو فرستاد . « فضل الله روزبهان :۱۴۹ ، ۱۶۰»

تنگ-سقالی-نقاشی-زیر-لعاب-شفاف-محل-کشف-ساوه-اواخر-سده-نهم-ه.ق-موزه-ملی-ایران

یعقوب در سال ۸۸۷ ه.ق به سبب امتناع حاکم گرجستان ، به آنطرف یورش برد و در آنجا خسارت بسیار به بار آورد و حاکم آنجا را مطیع خود نمود .«همو: ۱۶۹،۱۶۳،۱۶۴» در همان ایام بود که شیخ حیدر از نوادگان شیخ صفی الدین به اتفاق جمعی از مریدان و صوفیان اردبیل ، برای گسترش اسلام بپا خواسته بودند ، و در سال ۸۹۱ ه.ق به چرکس ها حمله بردند . فضل الله روزبهان تاریخ نگار از این واقعه به (نکبت شیطان در صورت شیخ اردبیل) یاد کرده است . « فضل الله روزبهان :۲۸۳» طریقت صفویه در عهد شیخ جنید جنبۀ سیاسی پیدا کرد . شیخ حیدر در رفتار خود با مردم ، اسرا و دیگران بسیار تندخو بوده و زیاده روی می کرد . وی سرانجام در جنگ با شروانشاه مقتول شد . « همو :۲۹۸ ، ۳۱۸»

به فرمان سلطان یعقوب ، پسران و مادر شیخ حیدر به شیراز تبعید و در دژ استخر محبوس گردیدند .« همو:۳۰۲،۳۰۳»

آرامگاه-حافظ-در-شهر-شیراز-اخت بنای اولیه در سال ۸۶۵-ه.ق

سلطان یعقوب قبل از بهار سال ۸۹۵ ه.ق به ییلاقات سهند رفت تا از آنجا به تبریز برود و نوروز را در آنجا بگذراند ، لیکن خبر شیوع طاعون وی را از ادامۀ سفر منصرف کرد . در منابع آمده است پس از مراسم نوروز بر اثر زهری که به روایتی مادرش سلجوقشاه بیگم ، و به روایتی دیگر به سبب نوشیدن شربت آلوده به سمی که همسر خودش به وی نوشانیده بود ، ازدنیا رفت . پیکر او را در قراآقاج مدفون ساختند . لیکن بعد ازمدتی صفویان پیکر او را از گور خارج ساخته و سوزانیدند . «فضل الله روزبهان : ۴۱۱، ۴۱۶»

یعقوب مالیات کمرشکن در نواحی مختلف کشور را به شدت کاهش داد . وی در طول دوازده سال فرمانروایی خود آرامش را بر کشور حکمفرا کرد . همچنین به دانشمندان ، شاعران و هنرمندان توجه خاص داشت چنانچه دربار وی مرکز تجمع و بحث و تشریک مساعی آنها بود . « تتوی : ۳۰۸- فضل الله روزبهان : ۱۳۴»

منابع :

قزوینی ، یحیی، لب التواریخ ، به اهتمام محمدباقر نیرومند ، تهران ۱۳۶۳ شمسی

تتوی ،احمد وآصف خان قزوینی، تاریخ الفی ، به اهتمام علی آل داوود ، تهران ، ۱۳۷۸ شمسی

همو ، هشت بهشت ، نسخۀ خطی کتابخانۀ سلیمانیه ، استانبول ، شمارۀ ۲۱۹۷

فضل الله بن روزبهان خنجی ، مهمان نامۀ بخارا ، به اهتمام منوچهر ستوده ، تهران ، ۱۳۵۵شمسی

خلاصۀ تاریخ جامع ایران ، جلد دهم ، قراقویونلو، حوری وش احمدی دستگردی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده