افشاریه و برآمدن آن طایفه

 افشاریه

سرزمینی که زادگاه رادمرد تاریخ ما نادر شاه افشار می باشد ، و دشتهای وسیع و حاصلخیز درگز ، جولانگاه دو سوم عمر قائد قادر شاهنشاهی ناجی ایران بوده ، از شمال به کشور ترکمنستان ، از جنوب به شهر مشهد و قوچان ، از مشرق به سرخس و از مغرب به سوی بجنورد منتهی می شود . این ناحیه هم اکنون به پنج منطقه درگز ، نوخندان ، لطف آباد ، چاپشلو و کلات تقسیم شده است . پس از گذشتن از قوچان و صعود به کوههای الله اکبر و سرازیر شدن از آن به سرزمینی می رسیم که به دشت درگز که سرسبز و خرم و دارای گلهای رنگارنگ و طبی بوده و در پستی بلندیهای آن بوته های زرشک کوهی و تمشک و قره قات روییده است . سرپرسی سایکس انگلیسی  می نویسد : آنهایی که از فشار خون و همچنین بیماریهای عصبی رنج می برند ، با استفاده از میوه های وحشی این ناحیه بیماری خود را مداوا می کنند .

نمای زیبای کوههای الله واکبر و دورنمای درگز عکس از سایت ویسگون سکونت گاه ایل افشاریه

وستن مورخ می نویسد : همینکه بهار گرم ابیورد «درگز» آغاز می شود ، قبایل مختلف از گردنۀ کوه الله اکبر گذشته و در سراسر کوهستان جنوبی پخش می شوند و در ناحیۀ کپکان ییلاق می کنند و قسمت مرکزی این منطقه که به دربندی معروف است ، از گذشته مرکز ایل افشار یا اوچر و یا اوشر بوده که این نقاط از طرف شاهان صفوی بعنوان سیورغال « املاک مرحمتی شاه» به پاس وطن پرستی و کمک به سپاه وی برای شکست قوای ازبکان به آنان بخشیده شده است . قسمتی از منطقۀ ابیورد «درگز» قدیم در قطعنامه ای که در سال ۱۲۹۶ ه.ق (عهد قاجار) میان ایران و روس منعقد گردید ، در خاک ترکمنستان و تا نزدیکی شهر عشق آباد قرار دارد . علیخان بیگ حصاری که یکی از خوانین محلی بود روزی یک عدد خربزه و خوشه ای انگوری را     ( خوشۀ انگور در آنجا بدلیل حاصلخیز بودن گاهی به نود سانتیمتر میرسید) به دربار ناصرالدین شاه برد تا به وی بفهماند قوم قاجار با واگذار کردن این مناطق زرخیز به روسیۀ آنزمان ، چه خیانتی به ایران کرده اند .

محدوده قلمرو حکومت نادرشاه افشار

طوایف افشار در زمان شاه عباس به منطقۀ ابیورد و نساء (درگز) و اکراد چشمگزک که در نواحی خار و رامین سکونت داشتند ، به خبوشان کوچ داده شدند . در متون تاریخی آمده است که طوایف افشار شامل قرخلو ، پاپالو ، جلایر، کوسه احمدلو، کندوزلو ، لینانلو ارشلو ، الیلو، امرلو ، و بکشلو می باشد و نادرشاه از طایفۀ قرخلو بوده و افراد طایفۀ کندوزلو افشارهای کنونی خوزستان هستند . ایلات درگز در سال ۱۰۶۰ ه.ق با درگذشت شاه عباس دوم به دو گروه تقسیم شدند . گروه اول که در رأس آنان قبایل قاجار احمدلو ، پاپالو و امرلو بودند ، به ازبکان گرایش پیداکردند و گروه دوم در رأس آنان قبایل افشار قزلباش (قرقلو، چاپشلو و یا چاشلو) بودند که با دستۀ اول مخالف بوده و براین عقیده بودند ، که بایستی با راهزنان صحرا و ازبک و ترکمن مبارزه کرد و نباید به آنها اجازه داد که در امور خراسان دخالت کنند . این دو قبیله دائماً در حال زد و خورد بودند .

قصرخورشید کلات نادری ساخت بنا بدستور نادر شاه افشار

در ایامی که طبق روال هرساله قبیلۀ قرقلوی افشار در سال ۱۱۰۰ ه.ق از محل سکونت خود درکپکان از طریق گردنۀ الله اکبر به دشت درگز و قریه دستگرد به جهت قشلاق آمدند ، خانوادۀ امامقلی نیز بهمراه آنها به قریه دستگرد عزیمت کرده و در چادری سکنی گزیدند ، در بیست و هشتم محرم سال مذکور امامقلی خان صاحب فرزند پسری گردید که او را همنام با پدر بزرگش ، نادرقلی (ندرقلی) نامیدند . شغل امامقلی پوستین دوزی بود و به سختی و با فقر و تنگدستی روزگار می گذرانید . وی مردی بی اصل و نصب بود و نادر نیز هیچگاه به شجره و نسب خود نمی بالید . بعد از مدتی کوتاه امامقلی از دنیا رفت و نادر در هفده سالگی با حملۀ ازبکان بهراه مادرش اسیر گردید و مدت چهار سال در اسارت بسر برد وی پس از فوت مادرش از چنگ ازبکان گریخت . و او بود که پس از مدتی با دلاوری ، شجاعت و هوش و ذکاوت توانست بانی و مؤسس سلسله ای قدرتمند شود که به سلسلۀ افشاریه شهرت یافت .« محمدحسین قدوسی ، انمن آثار ملی : ص۵۵»

سرباز پیاده تفنگچی دوره افشاریه

منابع :

نادرنامه : انجمن آثار ملی ، نگارش : محمدحسین قدوسی ، ۱۳۳۹ شمسی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده