سلجوقشاه بن سنقر

مظفرالدین سلجوقشاه بن سنقر بن سعدبن زنگی  حکومت ۶۶۱الی ۶۶۲ ه.ق

وی برادر بزرگتر محمد شاه بود . و هنگام برکناری او در زندان بسر می برد . ترکان خاتون با همکاری امرای فارس ، او را آزاد کرد و برتخت نشاند . مادر سلجوقشاه از سلجوقیان بود و خود وی صورتی زیبا و جذاب داشت و ظاهراً به این سبب ترکان خاتون او را به همسری برگزید . « بیضاوی : ۸۹،۹۰- وصاف : ۷۴»

سلجوقشاه در زمان ابوبکر بن سعد از سوی او مأموریت یافت تا با تحفه و هدایا به رسالت نزد هلاکوخان برود . وی کنار آمودریا با خان مغول ملاقات نمود و احترام و تکریت فراوان نصیبش شد . « میرخواند : ۶۱۳»

مظفرالدین سلجوقشاه پس از رسیدن به حکومت به عیاشی و هرزگی روی آورد و با مردم طریق بیدادگری در پیش گرفت . در این اوقات شایعه شد که همسرش ترکان خاتون با یکی از غلامان ترک موسوم به شمس الدین میاق روابط پنهانی برقرار کرده است . گفته اند شاید به گمان آنکه او را از سر راه خود بردارد ، شبی در مستی فرمان قتلش را داد و اندکی بعد یکی ازغلامان سر ترکان خاتون را برایش آورد . « وصاف : ۱۰۸- زرکوب : ۸۸» در این حال شمس الدین میاق به اتفاق دو تن از شحنگان مغول از شیراز گریختند و با آنکه سلجوقشاه کسانی را به تعقیب آنها فرستاد، موفق شدند نزد هلاکوخان بروند و وی را از ماجرای قتل ترکان خاتون آگاه سازند .

آرامگاه-آبش-خاتون-اتابکان-فارس-درفارس

هلاکوخان برای تنبیه سلجوقشاه بن سنقر ، لشکری به فرماندهی التاجو و تیمور به شیراز فرستاد و محمد شاه را که در اردو بود بقتل رساند . اتابک علاءالدوله حاکم یزد که برادر ترکان خاتون بود ، این لشکر را همراهی کرد و نظام الدین حسین شبانکاری نیز به آنها پیوست . لشکریان مهاجم به شیراز رسیدند و چون قصد کشتار مردم عادی را داشتند ، به وساطت امیرمقرب الدین مسعود از این کار صرفنظر کردند . « وصاف : ۱۰۹- قزوینی ، محمد ، تعلیقات بر…: ۲۹۰» اما سلجوقشاه که در خود یارای مقابله نمی دید ، از شیراز به کازرون گریخت . « اقبال آشتیانی : ۳۹۰، ۳۹۱- شبانکاره ای : ۱۶۸، ۱۶۹»

چون التاجو به تعقیب سلجوقشاه پرداخت ،  سلجوق به بندر خورسیف در کنار بندر سیراف رفت تا اگر از عهدۀ مقابله برنیامد ، از راه دریا بگریزد . اما مجدداً به کازرون برگشت تا به مقابلۀ سپاه مغول برود . جنگ در آنجا در گرفت و پس از اندکی سلجوقشاه دستگیر شد . وی را نزدیک قلعه سفید در اواخر سال ۶۶۲ ه.ق به دار آویختند . « وصاف: ۱۰۸، ۱۱۰- قزوینی ، ممدوحین سعدی :۷۴۰،۷۴۲»

در این نبردها علاءالدوله اتابک یزد و نظام الدین حسن شبانکاره ای که هردو جزو سپاه مهاجم بودند، بقتل رسیدند . مدت سلطنت سلجوقشاه ۵ماه و به روایتی دیگر ۷ماه بود . « اقبال آشتیانی : ۳۹۰، ۳۹۱»

باقیماندۀ-مسجد-سنگی-داراب-از-مساجد-عهد-اتابکان-فارس

با کشته شدن سلجوقشاه دوران حکومت مستقل اتابکان فارس به سرآمد و فارس پس از آن بطور کامل تحت سلطۀ ایلخانیان مغول قرار گرفت .

سلجوقشاه دو دختر داشت که یکی نزد مغولان بسر می برد و دیگری فاطمه خاتون بود که به عقد نصرت الدین ابراهیم شاه ، برادر نظام الدین حسویه درآمد . ابراهیم شاه از این زن صاحب دختری بنام هزارباره خاتون شد . این زن پس از درگذشت ابراهیم خان به عقد برادرش جلال الدین طبیب شاه در آمد و از او هم صاحب پسری بنام غیاث الدین شد. « شبانکاره ای : ۱۶۹، ۱۷۰» پس از واقعۀ قتل سلجوقشاه بن سنقر دو دختر ترکان خاتون از زندان آزاد شدند و جدۀ آنان یاقوت ترکان آنان را نزد هلاکو برد . در آنجا آبش خاتون یکی از دختران به عقد منگو تیمور پسر هلاکوخان در آمد . « رشیدالدین فضل الله : ۶۶۱- وصاف :۱۱۴»

منابع :

خلاصۀ مبحث سلجوقشاه بن سنقر از تاریخ جامع ایران جلد نهم :  ۸۵، ۸۶ سید علی آل داوود

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده