عبدالملک بن نوح بن منصور

عبدالملک بن نوح بن منصور       حکومت صفر ۳۸۹ الی  ذیقعده ۳۸۹ ه.ق

درمجلسی که بکتوزون دردوازدهم صفر سال ۳۸۹ ه.ق به بهانه رایزنی با محمود ترتیب داد ، منصور بن نوح را اسیر کرد و پس از هفت روز او را نابینا ساخته و به بخارا فرستادند . و برادر خردسال او بنام ابوالفوارس عبدالملک نوح را جانشین وی نمودند . بکتوزون و فائق پس از آن به مرو رفتند که در آنجا ابوالقاسم سیمجوری به آنها پیوست . « نرشخی : ۱۳۷ – عتبی ، التاریخ : ۱/۳۵۰ -ابن اثیر :۹/۱۴۵- بیهقی ، ابوالفضل : ۸۶۶ ، ۸۶۷ – گردیزی : ۳۷۷»

این خبر محمود را به شدت عصبانی کرد و برای انتقام منصور با بکتوزون و فائق بسوی هرات حرکت کرد . اما مابین آنها صلح برقرار گردید .که براساس آن حکومت و سپهسالاری خراسان برعهدۀ بکتوزون و امیرمحمود نیز ولایت هرات و بلخ را برعهده گرفت . لیکن در زمان بازگشت مورد هجوم قرار گرفتند که او بسرعت مهاجمان را شکست داد و فائق و عبدالملک بن نوح به بخارا گریختند . همچنین بکتوزون به نیشابور و سپس به بخارا و ابوالقاسم سیمجوری نیز به قهستان عقب نشینی کردند . و محمود فتح نامۀ خود را به دربار عباسی فرستاد .«گردیزی :۳۷۷، ۳۷۸ – عتبی ، التاریخ : ۱/۲۹۹ ، ۳۱۰- بیهقی ، ابوالفضل : ۸۶۷ ، ۸۶۸ »

محدوده قلمروسامانیان

محمود پس از ازبین بردن عوامل بکتوزون یکی از سرداران خود به نام ارسلان جاذب را برای دفع ابوالقاسم سیمجوری به منطقه اعزام کرد که وی سیمجوری را تا منطقۀ طبس عقب راند . هنگامی که فائق و عبدالملک به بخارا وارد شدند ، بکتوزون نیز به آنها پیوست و پس از تحکیم قوا قصد حمله به محمود را داشتند که در تاریخ شعبان سال ۳۸۹ ه.ق فائق از دنیا رفت .  زمانی که خبر به ایلک خان ابوالحسن نصر بن علی رسید به بهانۀ حمایت از دولت سامانیان به بخارا آمد بکتوزون و دیگر سرداران به پیشواز وی رفتند که او آنها را دستگیر نمود  و روز سه شنبه دهم ذیقعدۀ سال ۳۸۹ ه.ق به دارالاماره رفت و عبدالملک را که مخفی شده بود دستگیر و به اوزکند فرستاد که او در همانجا درگذشت  و با درگذشت وی روز شمار سقوط سامانیان بکار افتاد . « بیهقی ،ابوالفضل : ۸۶۸ – ابن اثیر : ۹/۱۴۸ – گردیزی :۳۷۸ – عتبی ، التاریخ : ۱/۳۱۹ ، ۳۲۰ – منهاج سراج :۱/۲۱۶ – رشیدالدین ، فضل الله : ۱۰۷ ، ۱۰۸»

بخارا-پایتخت-سلسله-سامانیان–اعکس-از-فارس-نیوز

منابع :

ابن اثیر ، علی ،الکامل فی التاریخ ، بیروت ، ۱۴۰۲ه.ق

منهاج سراج جوزجانی ، عثمان ، طبقات ناصری ، به کوشش عبدالحی حبیبی ، کابل ،۱۳۴۲ شمسی

نرشخی ، محمد ، تاریخ بخارا ، ترجمۀ لبونصر احمد بن محمدبن نصر القباوی ، به کوشش محمد تقی مدرس رضوی ۱۳۵۱ شمسی

گردیزی ، عبدالحی ، تاریخ یا زین الاخبار به کوشش عبدالحی حبیبی ، تهران ، ۱۳۶۳شمسی

عتبی ، محمد ، التاریخ الیمینی ، در حاشیۀ شرح الیمینی منینی ، مصر ۱۳۸۶ ه.ق

بیهقی ، ابوالفضل ، محمد ، تاریخ ، به کوشش علی اکبرفیاض ، مشهد ،۱۳۵۶ شمسی

رشیدالدین فضل الله ، جوامع التواریخ به کوشش احمد آتش ، ۱۹۵۷ میلادی

تاریخ جامع ایران ، جلد ششم سامانیان ، محمدرضا ناجی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده