منصوربن نوح

منصوربن نوح   حکومت  ۳۸۷ الی ۳۸۹ هجری قمری

نوح بن منصور پس از گذراندن یک دورۀ سخت بیماری در تاریخ سیزدهم رجب سال۳۸۷ ه.ق چشم از جهان فرو بست پس از آن پسر جوان و ولیعهد او ابوالحارث منصور بن نوح به امارت رسید و دولتمردان و مردم با وی بیعت نمودند . آنگاه خلیفۀ عباسی القادر برایش حکم امارت ارسال کرد . بیهقی او را مردی شجاع ، اما عصبی گزارش کرده است .« عتبی ، التاریخ : ۱/۲۵۵، ۲۶۴ ، ۲۶۵ ، ۲۶۸- گردیزی :۳۷۵- ابن اثیر :۹/۱۲۹- بیهقی ،ابوالفضل : ۸۶۵ » منصوربن نوح مقداری از اموال را بین لشکریان و درباریان توزیع نمود که آنها را مطیع خود گردانَد . « ابن اثیر :۱۲۹»

بخارا-پایتخت-سلسله-سامانیان–اعکس-از-فارس-نیوز

در ابتدای فوت نوح بن منصور ایلک خان تا سمرقند پیش روی کرده و از آنجا فائق خاصه را با سه هزار مرد جنگی بعنوان طلایه دار سپاه به بخارا گسیل داشت . دراین اثنا منصوربن نوح هراسان از بخارا گریخت و به آمویه رفت . و از آنجا بکتوزون را بعنوان سپهسالار لشکر بجای محمودبن سبکتکین به نیشابور روانه کرد . منصور پس ازاینکه فائق اطمینان او را حاصل کرد و از او تبعیت نمود به بخارا مراجعت کرد . و امور دولت را به فائق و وزارت را نیز به ابوالمظفر برغشی سپرد . « گردیزی :۳۷۵- ابن اثیر:۹/۱۲۹- عتبی التاریخ : ۱/۲۶۹ ، ۲۷۱»

کاسآ-سفالی-نیشابور-قدمت-قرن-۳تا۴-ه.ق

پس از آنکه بکتوزون در خراسان مستقر گردید ، ابوالقاسم سیمجوری که در گرگان بسر می برد ، در سال ۳۸۸ ه.ق  به تحریک فائق به او حمله برد لیکن از بکتوزون شکست خورد . و به قُهستان گریخت و پوشنگ را تصرف کرد . و در مقابل تصرف آنجا مالیات سالیانه ای را تعهد کرده و پسر خویشتن بنام ابوسهل را بعنوان گروگان به نزد بکتوزون فرستاد .  از آن سو محمود غزنه را متصرف شد و به بلخ باز گشت ، منصوربن نوح با ملایمت از وی عذرخواهی نمود . حکومت بلخ ،تروذ،بُست ،هرات ونواحی پیرامون آن را به او واگذار کرد . لذا محمود به نیشابور رفت و شهر را از بکتوزون تحویل گرفت . بکتوزون در مقابل خدمت خود از منصور توقع احترام داشت که چنین نشد . در این زمان فائق نیز اظهار ناخشنودی کرد . از این رو فائق و بکتوزون جهت برکناری منصور توافق کردند. « بیهقی : ابوالفضل : ۸۶۵ ، ۸۶۶» و در مجلسی که بکتوزون در دوازدهم صفر سال ۳۸۹ ه.ق به بهانه رایزنی با محمود ترتیب داد ، منصور بن نوح را اسیر کرده و پس از هفت روز او را نابینا ساخته و به بخارا فرستادند .

منابع :

ابن اثیر ، علی ،الکامل فی التاریخ ، بیروت ، ۱۴۰۲ه.ق

گردیزی ، عبدالحی ، تاریخ یا زین الاخبار به کوشش عبدالحی حبیبی ، تهران ، ۱۳۶۳شمسی

عتبی ، محمد ، التاریخ الیمینی ، در حاشیۀ شرح الیمینی منینی ، مصر ۱۳۸۶ ه.ق

بیهقی ، ابوالفضل ، محمد ، تاریخ ، به کوشش علی اکبرفیاض ، مشهد ،۱۳۵۶ شمسی

تاریخ جامع ایران ، جلد ششم سامانیان ، محمدرضا ناجی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده