منصوربن نوح بن نصر

منصوربن نوح بن نصر   حکومت ۳۵۰  الی ۳۶۶ هجری قمری

در تاریخ یازدهم شوال سال ۳۵۰ ه.ق عبدالملک درهنگام بازی چوگان از اسب به زیر افتاد وجان سپرد. پس از آن بلعمی به صوابدید آلبتکین ، نصر ، پسر عبدالملک را جایگزین او کرد . لیکن امرا ، بزرگان و رؤسای لشکر با این تصمیم مخالفت کردند . غلامان نیز شورش کرده وکاخها را آتش زده و غارت کردند . بالاخره فردای آنروز نصر را از امارت خلع کرده و با عم وی ، ابوصالح نصربن نوح بیعت کردند . « ابن اثیر : ۸/۵۳۵ – نرشخی : ۱۳۴ ، ۱۳۵» بلعمی نیز با این موضوع موافقت نمود و در مقام وزارت باقی ماند .  کسی که ازهمه بیشتر تلاش کرد که منصور به امارت برسد ، امیر ابوالحسن فائق بن عبدالله ، خواجۀ غلام اندلسی و رومی الاصل نوح بن نصر بود که از مربیان خاص وی بود وبه همین جهت او را فائق خاصه خواندند . « گردیزی : ۳۵۴ ، ۳۵۵- حمدالله مستوفی :۳۸۱، ۳۸۲- نرشخی : ۳۷ ، ۱۳۴»

محدوده قلمروسامانیان

آلپتکین در این زمان قیام کرده وبسوی بخارا عازم گردید لیکن پس از چندین نبرد با سپاه پرشمار سامانی با منصوربن نوح بن نصر از در صلح درآمد و مطیع او گردید و بسوی غزنه رفت ودر آنجا زندگی کرد . « گردیزی : ۳۵۶- ابن اثیر : ۸/۵۴۴- ابوعلی مسکویه : ۲/۱۹۱ ، ۱۹۲» در این زمان ابومنصور محمدبن عبدالرزاق طوسی نیز عصیانگری کرد و پس از غارت وچپاول بسیاری از بلاد ، بسوی رکن الدولۀ بویهی رفته و او را برعلیه وشمگیر زیاری ازمتحدان امیر منصور تحریک کرد . « اقبال : ۲۳۷- گردیزی: ۳۵۶»

در سال ۳۵۰ ه.ق بار دیگر منصور بن نوح سپهسالاری خراسان را به ابوالحسن سیمجوری سپرد . و سیمجوری به جنگ ابومنصور طوسی شتافت . ابومنصور که توسط وشمگیر مسموم گردیده بود قدرت مبارزه نداشت و توسط یکی از غلامان صقلابی بقتل رسید . « گردیزی : ۳۵۶ ، ۳۵۷»

بخارا-پایتخت-سلسله-سامانیان–اعکس-از-فارس-نیوز

سامانیان از سال ۳۵۴ ه.ق بمدت هفت سال در گیر جنگهای فرسایشی و پرهزینه با ایالت سیستان شدند که این موضوع سبب تضعیف بیشتر آنها گردید . درسال ۳۵۶ ه.ق منصوربن نوح ، وشمگیر وحسن بن فیروزان سردار دیلمی را مأمور فتح ری و نبرد با رکن الدوله نمود و سیمجوری سپهسالارخراسان را نیز به یاری وی فرستاد . لیکن دراین زمان وشمگیر از اسب به زیر افتاد و درگذشت . پس ازز مرگ وشمگیر پسرش بیستون جانشین اوشد وبا رکن الدوله مصالحه کرد .سیمجوری نیز ازجنگ انصراف داده وبه خراسان مراجعت کرد . عتبی : ۱/۹۶ ، ۱۰۲- ابن اثیر: ۸/۵۶۳ ، ۵۵۷ ، ۵۶۴- گردیزی: ۳۵۸- منهاج سراج : ۱/۲۱۱ ، اقبال :۲۳۸» سرانجام در سال ۳۶۱ ه.ق با حضورامرا و بزرگان خراسان ، فارس و عراق ، صلحی برقرار گردید که بر اساس آن رکن الدوله و عضدالدوله در مقابل جبال و ری به منصوربن نوح سالیانه خراج پرداخت کنند . « گردیزی :۳۵۸، ۳۶۰- نرشخی : ۱۳۵»

کاشی لعابدار نفیس با نقش عاشق و معشوق عهدسامانیان

منابع :

ابن اثیر ، علی ،الکامل فی التاریخ ، بیروت ، ۱۴۰۲ه.ق

منهاج سراج جوزجانی ، عثمان ، طبقات ناصری ، به کوشش عبدالحی حبیبی ، کابل ،۱۳۴۲ شمسی

گردیزی ، عبدالحی ، تاریخ یا زین الاخبار به کوشش عبدالحی حبیبی ، تهران ، ۱۳۶۳شمسی

عتبی ، محمد ، التاریخ الیمینی ، در حاشیۀ شرح الیمینی منینی ، مصر ۱۳۸۶ ه.ق

نرشخی ، محمد ، تاریخ بخارا ، ترجمۀ لبونصر احمد بن محمدبن نصر القباوی ، به کوشش محمد تقی مدرس رضوی ۱۳۵۱ شمسی

ابوعلی مسکویه ، احمد ، تجارب الامم ف به کوشش ،ه ، ف ، قاهره ، ۱۳۳۲-۱۳۳۷ ه.ق

حمدالله مستوفی ، تاریخ گزیده ، به کوشش عبدالحسین نوایی ، تهران ،۱۳۶۲ شمسی

اقبال آشتیانی ، عباس ، تاریخ مفصل ایران ، به کوشش محمد دبیر سیاقی ، تهران ۱۳۴۶ شمسی

تاریخ جامع ایران ، جلد ششم  ،سامانیان ، محمدرضا ناجی

تحقیق و پژوهش : مهدی صبور صادقزاده

سرانجام امیر منصوربن نوح در یازدهم سال ۳۶۶  در بخارا چشم از جهان فروبست . پس از فوت او را سدید خواندند . ابن حوقل منصور را مردی نیک فطرت ومردم دار برشمرده است . « ابن اثیر :۸/۶۷۳- نرشخی :۱۳۶ –  منهاج سراج : ۱/۲۱۱»            « ابن حوقل : ۲/۴۷۲»